Στο οπισθόφυλλο ενός βιβλίου του Μπόρχες αναφέρεται χαρακτηριστικά πως ένας συγγραφέας δημιουργεί όλη του τη ζωή γραπτά με λέξεις, που αν τις τοποθετήσεις στο τέλος τη μια δίπλα στην άλλη σε έναν καμβά, φτιάχνουν το πορτρέτο του. Και πράγματι κανείς ποτέ δεν αρνήθηκε ότι εν μέρει, συνειδητά ή ασυνείδητα σκιαγραφεί τον εαυτό του, τις εμπειρίες του, τον τόπο του, τον μη τόπο πολλές φορές και άλλες, επινοεί εναλλακτικές ιστορίες για όλα τα παραπάνω μα για έναν και μόνο λόγο : Για να τα βεβαιώσει μέσα του εκ νέου. Χρειάζεται κόπος για όλα αυτά και ένα είδος θυσίας που απαιτεί το μαχαίρι να μπει στο κόκαλο. Εκεί βαθιά να χαράξει την παλιά πληγή, να αναβλύσουν μνήμες, μνήμες επίπονες, ωσότου ξαναδέσει το τραύμα για μια καινούρια πια ανθρωπογεωγραφία. Τα χέρια της κ. Χρυσούλας ψηλαφίζουν ένα τέτοιο παλίμψηστο. Για να συλλέξουν τον καρπό του, το λουλούδι και τ’ αγκάθι του, το κρασί και το πικρό το κατακάθι του. Είναι μια διαδικασία που ζητά να αντιμετωπίζεις τους ήρωές σου τίμια. Την πλοκή σου με καθαρό βλέμμα. Και τις πηγές σου με την αργή διερευνητική ματιά ενός δύτη.
Η λογοτεχνία στις μέρες μας έχει ολισθήσει σε μια γραφή κρυπτική, λογοτεχνίζουσα με έντονη διάθεση να σπάσει τη φόρμα για τα εύσημα της πρωτοτυπίας. Τέχνη για την τέχνη και όχι για τον άνθρωπο. Μα το δύσκολο είναι να σταθείς εκεί πιστός φρουρός του κανόνα και δίχως να διασαλεύεις την αρχαία συστοιχία, να προσθέτεις και τη δική σου κολώνα όπως πολύ σοφά σημείωνε και ο Έλιοτ στο δοκίμιό του για την παράδοση και το προσωπικό ταλέντο. Η κ. Χρυσούλα λοιπόν μας δίνει το πολυπόθητο παλαμικό κλειδί. Μα δε μας το χαρίζει κιόλας. Ο σκληρός ρεαλισμός της γραφής της ως επικύρωση των κοινωνικών συντηρητικών δομών, απαιτεί προσοχή και μέριμνα. Το ότι δεν κρυπτογραφεί, δε σημαίνει ότι παραδίδει το νόημα δωρεάν. Το υποσυνείδητο είναι και εδώ ένα μεγάλο αποθεματικό γεγονότων και δουλεύει συχνά ως προωθητικός ιμάντας της αφήγησης. Σταθερά όμως είναι η πραγματικότητα. Οι άνθρωποι, τα τοπία, η γεωγραφία, οι χαρακιές της μνήμης, τα περιπλανώμενα ερωτήματα. Μια Αισχύλεια συμφωνία θα λέγαμε, για την τραγική ειρωνεία των ηρώων και το ακαθόριστο της ανθρώπινης μοίρας.
Απ΄ το Κουφάδι ως το πλευρό του Αδάμ λοιπόν ακούγεται ένα διαρκές τραγούδι. Το Κουφάδι ως εισαγωγή, ως άνοιγμα σε έναν κόσμο χιλιομπαλωμένο. Οι Σημαδούρες παλλόμενες στο ρυθμό της λιμνοπολιτείας. Οι φάροι στον Φαροφύλακα της Λάκκας, ένας γεωγραφικός χάρτης ιστοριών στις ακροθαλασσιές του νου, οι δύο Νουβέλες ως μεταβάσεις που συντελούνται μα ίσως και ποτέ δεν τελεσφορούν και το πλευρό του Αδάμ με την Χλαίνη του ως ηπειρώτικο πεντατονικό σχεδίασμα.
Τα πρόσωπα βυζαντινά , ψημένες μορφές στον λογοτεχνικό φούρνο.
Τα τοπία, Καστοριανά.
''Στα βαριά τα βλέφαρά μου ακουμπισμένη
σα ναυάγιο στην ομίχλη πρωινό
ήσουν πάντοτε ωραία μα κοιμωμένη
σ’ ένα όνειρο βαθύ παντοτινό''.
Η γλώσσα, συμπαγής ξερός πηλός, στις σελίδες να φαίνονται τα ραγίσματα.
Ο τρόπος, του μουσουργού , διαβάστε το Κουφάδι ακούγοντας Σοφία Γουμπαιντούλινα.
Υπάρχουν στην ελληνική λογοτεχνία μάστορες της γραφής. Η παράδοση κρατά καλά στον τόπο και δεν έλειψαν ποτέ ισχυρές λογοτεχνικές παρουσίες. Το διήγημα και η μικρή φόρμα δε, είχαν πάντοτε την τιμητική τους. Από τον άγιο Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Δημήτρη Χατζή, μέχρι τους συγχρόνους μας Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, Γιώργο Σκαμπαρδώνη, Σωτήρη Δημητρίου, τον δικό μας Ηλία Παπαμόσχο , τον Σωτήρη Δημητρίου, τον Δημοσθένη Παπαμάρκο, το διήγημα έδινε και δίνει έργα στιβαρά, κλεισμένα βέβαια ελαφρώς σε μια ‘’αγροτική’’ αντίληψη για την επιλογή των θεμάτων. Η μαστοριά όμως δεν κρύβεται. Θέλω να πιστεύω πως έχουμε το προνόμιο να απολαμβάνουμε και ανάμεσά μας μια μαστόρισσα που καρφώνει λέξεις στις σταματούρες της μνήμης μας.
Ένα από τα τελευταία βιβλία του Αργύρη Χιόνη ονομάζεται ‘’ Ό,τι περιγράφω με περιγράφει’’. Κατά παράφραση θα σημείωνα πως ‘’ ό,τι μεταφράζω με μεταφράζει’’.
Όπως και εδώ στον κήπο του Μπρεχτ σε δική της μετάφραση.
‘’ Στη λίμνη δίπλα, ανάμεσα σε έλατα και ασημένιες λεύκες
Προστατευμένος από τοίχο κι από θάμνους ένας κήπος
Τόσο σοφά σπαρμένος με λούλουδα για κάθε μήνα
Που απ’ το Μάρτη ως τον Οκτώβρη ανθίζει διαρκώς
Εδώ, μέσ’ στο ξημέρωμα, όχι πολύ συχνά, κάθομαι
Και θα ‘θελα, κι εγώ αν μπορούσα πάντοτε
Με οποιονδήποτε καιρό, καλό, κακό
Αυτό ή εκείνο το ευχάριστο να δείχνω’’.
Κ. Χρυσούλα μέσα από την καρδιά μου εύχομαι αυτός ο κήπος, να ανθίζει πάντοτε για σας.
( Το κείμενο γράφτηκε για την αφιερωματική εκδήλωση '' Απ΄το κουφάδι ως το Πλευρό του Αδάμ'' στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Γράμμου 2023. )
Η λογοτεχνία στις μέρες μας έχει ολισθήσει σε μια γραφή κρυπτική, λογοτεχνίζουσα με έντονη διάθεση να σπάσει τη φόρμα για τα εύσημα της πρωτοτυπίας. Τέχνη για την τέχνη και όχι για τον άνθρωπο. Μα το δύσκολο είναι να σταθείς εκεί πιστός φρουρός του κανόνα και δίχως να διασαλεύεις την αρχαία συστοιχία, να προσθέτεις και τη δική σου κολώνα όπως πολύ σοφά σημείωνε και ο Έλιοτ στο δοκίμιό του για την παράδοση και το προσωπικό ταλέντο. Η κ. Χρυσούλα λοιπόν μας δίνει το πολυπόθητο παλαμικό κλειδί. Μα δε μας το χαρίζει κιόλας. Ο σκληρός ρεαλισμός της γραφής της ως επικύρωση των κοινωνικών συντηρητικών δομών, απαιτεί προσοχή και μέριμνα. Το ότι δεν κρυπτογραφεί, δε σημαίνει ότι παραδίδει το νόημα δωρεάν. Το υποσυνείδητο είναι και εδώ ένα μεγάλο αποθεματικό γεγονότων και δουλεύει συχνά ως προωθητικός ιμάντας της αφήγησης. Σταθερά όμως είναι η πραγματικότητα. Οι άνθρωποι, τα τοπία, η γεωγραφία, οι χαρακιές της μνήμης, τα περιπλανώμενα ερωτήματα. Μια Αισχύλεια συμφωνία θα λέγαμε, για την τραγική ειρωνεία των ηρώων και το ακαθόριστο της ανθρώπινης μοίρας.
Απ΄ το Κουφάδι ως το πλευρό του Αδάμ λοιπόν ακούγεται ένα διαρκές τραγούδι. Το Κουφάδι ως εισαγωγή, ως άνοιγμα σε έναν κόσμο χιλιομπαλωμένο. Οι Σημαδούρες παλλόμενες στο ρυθμό της λιμνοπολιτείας. Οι φάροι στον Φαροφύλακα της Λάκκας, ένας γεωγραφικός χάρτης ιστοριών στις ακροθαλασσιές του νου, οι δύο Νουβέλες ως μεταβάσεις που συντελούνται μα ίσως και ποτέ δεν τελεσφορούν και το πλευρό του Αδάμ με την Χλαίνη του ως ηπειρώτικο πεντατονικό σχεδίασμα.
Τα πρόσωπα βυζαντινά , ψημένες μορφές στον λογοτεχνικό φούρνο.
Τα τοπία, Καστοριανά.
''Στα βαριά τα βλέφαρά μου ακουμπισμένη
σα ναυάγιο στην ομίχλη πρωινό
ήσουν πάντοτε ωραία μα κοιμωμένη
σ’ ένα όνειρο βαθύ παντοτινό''.
Η γλώσσα, συμπαγής ξερός πηλός, στις σελίδες να φαίνονται τα ραγίσματα.
Ο τρόπος, του μουσουργού , διαβάστε το Κουφάδι ακούγοντας Σοφία Γουμπαιντούλινα.
Υπάρχουν στην ελληνική λογοτεχνία μάστορες της γραφής. Η παράδοση κρατά καλά στον τόπο και δεν έλειψαν ποτέ ισχυρές λογοτεχνικές παρουσίες. Το διήγημα και η μικρή φόρμα δε, είχαν πάντοτε την τιμητική τους. Από τον άγιο Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Δημήτρη Χατζή, μέχρι τους συγχρόνους μας Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, Γιώργο Σκαμπαρδώνη, Σωτήρη Δημητρίου, τον δικό μας Ηλία Παπαμόσχο , τον Σωτήρη Δημητρίου, τον Δημοσθένη Παπαμάρκο, το διήγημα έδινε και δίνει έργα στιβαρά, κλεισμένα βέβαια ελαφρώς σε μια ‘’αγροτική’’ αντίληψη για την επιλογή των θεμάτων. Η μαστοριά όμως δεν κρύβεται. Θέλω να πιστεύω πως έχουμε το προνόμιο να απολαμβάνουμε και ανάμεσά μας μια μαστόρισσα που καρφώνει λέξεις στις σταματούρες της μνήμης μας.
Ένα από τα τελευταία βιβλία του Αργύρη Χιόνη ονομάζεται ‘’ Ό,τι περιγράφω με περιγράφει’’. Κατά παράφραση θα σημείωνα πως ‘’ ό,τι μεταφράζω με μεταφράζει’’.
Όπως και εδώ στον κήπο του Μπρεχτ σε δική της μετάφραση.
‘’ Στη λίμνη δίπλα, ανάμεσα σε έλατα και ασημένιες λεύκες
Προστατευμένος από τοίχο κι από θάμνους ένας κήπος
Τόσο σοφά σπαρμένος με λούλουδα για κάθε μήνα
Που απ’ το Μάρτη ως τον Οκτώβρη ανθίζει διαρκώς
Εδώ, μέσ’ στο ξημέρωμα, όχι πολύ συχνά, κάθομαι
Και θα ‘θελα, κι εγώ αν μπορούσα πάντοτε
Με οποιονδήποτε καιρό, καλό, κακό
Αυτό ή εκείνο το ευχάριστο να δείχνω’’.
Κ. Χρυσούλα μέσα από την καρδιά μου εύχομαι αυτός ο κήπος, να ανθίζει πάντοτε για σας.
( Το κείμενο γράφτηκε για την αφιερωματική εκδήλωση '' Απ΄το κουφάδι ως το Πλευρό του Αδάμ'' στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Γράμμου 2023. )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου